İDDAA Gelirleri Artmaz İse, İddaa da Yok
Kulüp Başkanları bahise büyük tepki gösterdi. 10 yılda yaklaşık 50 milyar doların yasal olmayan yoluyla oynandığı ve bu rakamın ülkemizde kalmak yerine yurt dışı kökenli siteler üzerinden dışarıya kaçırıldığının ortaya çıkmasının ardından İç İşleri Bakanlığı'nın talimatıyla bilişim suçları ve asayiş birlikte operasyonlarına devam ediyor. Yasa dışı bahis oynatan mekanlara baskınlar yapılıp göz altına alınanlara hapis ve para cezası verilirken , oynayanlara da para cezaları veriliyor.
Hem devletin hem de kulüplerin bu konuda zarara uğratılmasının konu edildiği CNN Türk programına katılan Trabzonspor Başkanı Ahmet Ağaoğlu, "Bu ülkenin evladı eğer yasa dışı bahis oynuyorsa ülkeye ihanet ediyordur" derken, Başakşehir Kulübü Başkanı Göksel Gümüşdağ: "İllegal bahisin engellenmesi için kulüplerin destek vermesi gerekiyor" ifadesini kullandı. Galatasaray Kulübü Başkan Yardımcısı Yusuf Günay ve Kayserispor Başkan Yardımcısı Serdar Maraşlı, DHA'ya yaptıkları açıklamalarda "Eğer yasa dışı bahis azalırsa kulüplerin bu oranda maddi gelirleri artacaktır" şeklinde konuştular.
AĞAOĞLU NET MESAJ VERDİ
Yasa dışı bahise giden rakamın ürkütücü olduğunu belirten Ahmet Ağaoğlu; "Söylenecek fazla bir şey yok, rakam ortada ama ben o kadar büyük olduğunu tahmin etmiyordum. Milyar dolarla, onlu milyar dolarlar ile ifade ediliyordu ama elli milyar ise ürkütücü. Olay şu; burada bir takım yasal düzenlemeler yapılmak istendi ve yapıldı fakat hiçbiri çözüm olmadı. Çok ağır şeyler geçirmek lazım, bunu yanılmıyorsam 2003 yılında doping ile ilgili bir panelde söylemiştim, dönemin spordan sorumlu bakanı ayın Mehmet Ali Şahin Bey ve genel müdür Mehmet Atalay Bey vardı. Doping ile alakalı olarak uygulanan cezaların hafif olduğunu, kullanan ve satanla ilgili olarak uyuşturucu kullanana ve uyuşturucu satana, pazarlayana ne ceza veriliyorsa aynı cezanın verilmesi gerektiğini ve ancak bu şekilde cezalar ağırlaştırılarak bunun önüne geçilebileceğini söylemiştim. Burada da aynı şey söz konusu çünkü birden fazla suç işleniyor, vergi kaçakçılığından tutun da kulüplerin hakkının gasp edilmesine ve haksız kazanç elde edilmesine, finansala bağlı olarak tüm kriminal suçlar arka arkaya işleniyor, biri bu. Sadece kulüpler değil ülke sporu da mağdur oluyor. Futbol Federasyonu dışında 62 amatör federasyon var, bunların doksan gelirinin tamamen Spor Toto ve İddaa genel müdürlüğü tarafından karşılanıyor. Herhalde sadece bu bile yemiş olduğumuz darbenin ya da görmüş olduğumuz zararın büyüklüğünü yeterince ifade ediyor. Yasa dışı bahis, profesyonel ya da amatör bütün ülke sporunun zarar görmesine, geride kalmasına, kan kaybetmesine neden oluyor. Vergi kaçırmayı, kulüplerin elde ettiği gelir kaybını da buna eklediğimiz zaman sıraladığımızda altı, yedi tane kriminal suç işlenmiş oluyor ve bunun önüne geçilmesi lazım. Sadece oynatanlarla alakalı yasa çıkarılmaya çalışılıyor, oynayanlara da aynı cezayı verdiğiniz zaman bu iş belirli ölçülerde azalır. Oynatanların birçoğu yurtdışında, para bu ülkeden çıkıyorsa bunu bu noktaya taşıyan oynayanlardır. Aynı oranda oynayanlara ceza verecek yasa çıkarıldığı ve yürürlüğe konulduğu, her sene değiştirmek ve uygulamaya almak uzatılırsa bu iş olmaz. Ciddi olarak, cesaret ve kararlılıkla bu işin üstüne gidilmesi, cezaların bir şekilde ağırlaştırılması lazım.
Yıllardır bunu söylüyorum, belki ilk defa bu kadar geniş bir programda konuşma şansı oldu ama sadece ülkenin vergi kaybı olarak değil, diğer taraftan bakıldığı zaman 62 federasyon ciddi bir kan kaybı yaşıyor ve federasyonların tamamına yakın kısmı ciddi finansal sıkıntılar yaşıyor. Çünkü federasyonlarının yüzde doksan gelir kaynağı Spor Toto ve İddaa'dan geliyor, burada daha nasıl başka bir mesaj verilir? Bu ülkenin evladı eğer yasa dışı bahis oynuyorsa, ülkeye ihanet ediyordur artık bunun başka mesajı yok. Ülkeye ihanetten daha büyük bir suç var mıdır? Benim bildiğim yok. Spor zarar görüyor, amatör sporlar zarar görüyor, ülke para kaybediyor, vergi alınamıyor ama yurt dışında bir yerlere gidiyor. Gittiği yerler çok önemli evet ama siz oynarsanız gider, yurt dışında şirketlerle alakalı birkaç operasyon yapıldığını biliyorum ama bu parayı ülkeden çıkaran bizim kendi vatandaşımız. Bunda duyarlılık göstermemiz lazım" dedi.
İddaadan kulüplere 88 milyon lira
İspanya'da çıkarılan yasaya yüksek sesli tepkilerde geldi. La Liga Başkanı Javier Tebas, bahsinyasal olduğu bir ülkede reklamının yasakolmasının çelişki yarattığını dile getirirken;yasağın, kulüplerin gelir elde etme potansiyeliniazaltacağı ve rekabet gücünü düşüreceği ifadeediliyor. Kararın, büyük kulüplerden dahaçok küçük kulüpler üzerinde olumsuz etkidebulunacağı da çıkarılan yasaya karşı geliştirilenbir başka argüman. Televizyon yayınhaklarından hatırı sayılır gelirler kazanan veŞampiyonlar Ligi'nde mücadele eden kulüpler,bahis sponsorluklarının yasaklanması/kısıtlanması gibi önlemlerden daha azetkileniyor. Tüketici İlişkilerinden SorumluDevlet Bakanı Alberto Garzon ise futbolunbahis şirketleriyle yakın ilişki kurmasının bahsinormalleştirdiğini düşünüyor. İspanya'dason dört yılda 18-25 yaş arası kişilerde bahisoynama oranının yüzde 11 oranında arttığıbiliniyor. Buna karşın nüfusun yüzde 0,5'indenazının bahis bağımlılığıyla karşı karşıya olduğuda söyleniyor.
GÖKSEL GÜMÜŞDAĞ "MUTLAK BİR İŞ BİRLİĞİ İÇİNDE OLMAK LAZIM" "İLLEGAL BAHİSİ HİÇBİR KULÜBÜN DESTEKLEME ŞANSI YOK"
İllegal bahis nedeniyle kulüplerin gelir kaybı açısından çok büyük sıkıntıları olduğuna vurgu yapan Göksel Gümüşdağ yaptığı açıklamada; "Baktığınızda yasal olan bahisin, illegal bahis tarafından oldukça fazla olarak delindiğini görüyoruz ve bununla da ilgili gerek kulüplerin gerek yayıncı kuruluş veya bahisin ihalesine katılan kuruluşlara çok büyük zararlar vermekte olduğunu görüyoruz. Bildiğim kadarıyla Emniyet Teşkilatı Siber Suçlar bu konuyla ilgili çok yoğun bir mücadele veriyor. Fakat kulüplerle iş birliği yapılması lazım. Her şekilde illegal bahisin kulüpler tarafından anlatılması, paylaşılması ve bunun engellenmesi için kulüplerin destek vermesi gerekiyor. Dolayısıyla illegal bahisi hiçbir kulübün destekleme şansı yok, doğru da bulmuyoruz ve gelirlerin de azaldığını burada tekrarlamak istiyorum. Buraya büyük paralar yatıran, bahis ihalesini kazanan kuruluşlara da çok büyük zarar veriliyor. Ortak bir mutabakat bağlanıp, iş birliği oluşturulursa illegal bahis biraz daha azalır. Türkiye Futbol Federasyonu, Kulüpler Birliği Vakfı ve Gençlik Spor Bakanlığı'nın bu illegal bahisin üzerine birlikte gitmesi gerektiğini düşünüyorum. Mutlak bir iş birliği içinde olmak ve bu birlikteliğin kamuoyuna yansımasının çok önemli olduğunu düşünüyorum" şeklinde konuştu.
Spor Toto gelirleri artarken kulüp gelirleri neden azalıyor
Bu bütçe sizin isim haklarınız sayesinde var" dedi.2013 yılında yüzde 5 olan kulüp payının bu yıl on binde 5’e gerilediğini, kamuya aktarılan payın ise arttığını dile getiren Karabat, "Spor Toto gelirlerinin paylaşımında futbol kulüplerinin payı yüzde 2’ye çıkarılsın" diye konuştu.Karabat’ın açıklamasından öne çıkanlar şöyle:“Gençlerimizin son zamanlarda ekonomik kriz nedeniyle kaçak bahis sitelerine olan alışkanlığını ne yazık ki gözlemliyoruz.
YUSUF GÜNAY: "EĞER YASA DIŞI BAHİS AZALIRSA KULÜPLERİN BU ORANDA MADDİ DESTEKLERİ ARTACAKTIR. TARAFTARIMIZA BU ÇERÇEVEDE TAVSİYEDE BULUNUYORUZ"
Galatasaray Kulübü Başkan Yardımcısı Yusuf Günay da DHA'ya yaptığı açıklamada taraftarlara çağrıda bulunarak; "Yeni yasal düzenleme ile birlikte iddiaya oynayan insanlara aktarılacak ikramiye miktarı da yüzde 50'den 70'e çıkarıldı. Yasa dışı bahise vatandaşlarımız hiç katılmasınlar. Oynadıkları bahisten hem Türk ekonomisi ve spor kulüpleri istifade etsin. Çünkü spor kulüplerinin bahis marketinden önemli bir gelirleri var. Süper Lig kulüplerinin belki 10 milyon TL'ye, diğer liglerde oynayan kulüplerin 2 milyon TL'ye kadar gelirleri var. Eğer yasa dışı bahis azalırsa kulüplerin bu oranda maddi destekleri artacaktır. Her vatandaş yasalara uygun davranmak durumunda Türkiye'de bahis mevzuatına göre bu bahisleri yasal yoldan oynamak gerekiyor. Hem kendi kulüplerine hem de Türk ekonomisine katkıları bulunsun. Bizde kendi taraftarımıza bu çerçevede tavsiyede bulunuyoruz" ifadelerini kullandı.
CHPli Karabat: Futbol kulüplerinin geliri 100 kat artabilir
Kulüplerin uluslararası ve ulusal organizasyonlardan elde ettikleri gelirler, stat bilet gelirleri, yayın gelirleri, ürün satışları, resmi bahis gelirleri, sponsorluk, transfer, yetiştiricilik payları ile büyük fonlar yaratmaya imkân sağlayan bir ekonomisi söz konusudur.
Konuyu İzmir futboluna getirmek istiyoruz. İzmir kulüpleri, özellikle Karşıyaka, Göztepe, Altınordu ve Altay, bir adım geride İzmirspor, gerek geçmişleri gerekse taraftar sayılarıyla, her biri bir kent değeri konumunda.
Hem devletin hem de kulüplerin bu konuda zarara uğratılmasının konu edildiği CNN Türk programına katılan Trabzonspor Başkanı Ahmet Ağaoğlu, "Bu ülkenin evladı eğer yasa dışı bahis oynuyorsa, ülkeye ihanet ediyordur" derken, Başakşehir Kulübü Başkanı Göksel Gümüşdağ, "İllegal bahisin engellenmesi için kulüplerin destek vermesi gerekiyor" ifadelerini kullandı. Galatasaray Kulübü Başkan Yardımcısı Yusuf Günay ve Kayserispor Kulübü Başkan Yardımcısı Serdar Maraşlı, Demirören Haber Ajansı'na (DHA) yaptıkları açıklamalarda "Eğer yasa dışı bahis azalırsa kulüplerin bu oranda maddi gelirleri artacaktır" şeklinde konuştular.
Dört büyükler, iddaadan daha fazla pay istiyor
"Bununla ilgili Bakanlıkla görüşmelerimiz devam ediyor. Legal bahisteki ana faktör spor kulüpleridir. Naklen yayın ve bahis gelirleri son derece düşük. Kulüplerin yaşaması için bu durumun tekrar gözden geçirilmesi gerekiyor. Özellikle bazı kulüpler, son derece zor durumda. Bahisten kulüplere gelen para çok cüzi bir para. 25 milyar dolarlık bir pasta var ve bu pastadan kulüplere ne geliyor diye sorsanız telaffuz etmek istemem. Çok komik rakamlar. Bunların da düzeltilmesi gerekiyor. Naklen yayının da rakamları komedi seviyesinde. Şu anda 80 milyon dolar seviyesinde. Bunlar için çabamız var. Rakamın eski seviyeye gelmesi çok zor. Mümkün olduğu kadar da rakamları yukarıya çekmeye çalışıyoruz."
Büyük transferlerle güçlü kadrolar kurup Avrupa liglerinde ilerleyerek para kazanacaklar, futbola küsen sponsorları geri getirecekler, ligde zirvede yer alıp yayın geliri pastasından büyük dilim kapacaklar, taraftarı heyecanlandırıp forma ve kombine satışlarını patlatacaklar… Türkiye’de büyük kulüplerin bahsi bu. Peki, bu bahis borçları gelirlerinin çok üzerinde olan kulüpleri mali açıdan kurtaracak mı?
2017-18 sezonunda İddaadan hangi kulüp ne kadar kazandı?
Spor Toto Teşkilat Başkanlığı'nın 2020 Sayıştay raporu, hem Milli Piyango İdaresi’nin 2020 faaliyet raporu hem de 2022 Mali Yılı Genel Bütçe Kanunu Teklifi ve İlgili Cetveller” yayınlandı. Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’na ilişkin 2020 Sayıştay raporuna göre; şans oyunlarının temel dinamiğini spor ve futbol etkinliği oluşturmasına karşın, bahisten elde olunan gelirin çok az bir kısmı spor ve futbola gidiyor. Ülkemizde 2020 itibariyle oynanan İDDAA ve Spor Toto’nun toplam hasılatı 63,4 milyar TL’ye ulaşmasına karşın, bu tutarın sadece 340 milyon TL’lik kısmı (Binde 5) kulüplere İsim hakkı ve Futbol Federasyon payı olarak dağıtılmıştır.15 Yani oynanan İDDAA ve Spor Toto’nun toplam gelirinin binde beşi kulüplere geri dönüyor. Bu bağlamda örneğin bahis ekonomisin ülkemizdeki gelişimine bakıldığında, ülkemizde en yaygın oynanan bahis oyunu İDDAA ve Spor Toto’nun 2022 yıllık hasılatının 158 milyar TL’ye ulaşmasına karşın; spora/futbola aktarılan tutar sadece 790 milyon TL olmuştur.16 Bu konuda ayrıca İDDAA’nın spora ve futbola katkısını analiz ettiğim makaleme de bakılabilir.17 Şans oyunlarından kamunun aldığı pay 2021'de vergi olarak 22 milyar TL civarında gerçekleşmiştir. Yasal bahisten sadece binde beş kazanan spor kulüplerinin, yasadışı bahisten kayıpları ise (ülkemizde yasadışı bahsin 50 milyar dolar civarında olduğu varsayılırsa), 250 milyon dolar olmuştur (Bugünkü kurdan yaklaşık 7,5 milyar TL).
Vergi oranlarının düşürülmesi yasal bahis gelirlerini artırmaz!
Ülkemizde yasadışı bahsin bu kadar yüksek olmasının temel nedeni vergi oranları değildir. İnsanları yasadışı bahis oynamaya iten temel saiklere baktığımızda karşımıza aşağıdaki faktörler çıkmaktadır.
Süper Ligde gelirler kur ve enflasyon kurbanı
Kulüplerin Spor Toto gelirlerinin çok daha fazla olması gerektiğine vurgu yapan Ali Koç, "Kulüpler büyük yatırımlar yapıyor. Bu isimleri getirmek zor ama daha zoru bu oyuncuları burada tutmak. Tez zamanda Türk futbol ekonomisinin sürdürülebilir hale getirilmesi lazım. Aksi halde Türkiye bahis cenneti haline geliyor. Şike oluyor ne yazık ki." değerlendirmesini yaptı.